Τον Μάρτιο ο Αμερικανικός Οργανισμός Φαρμάκων (FDA) ενέκρινε την πρώτη κλινική δοκιμή σε άνθρωπο της τεχνολογίας γονιδιακής επεξεργασίας, CRISPR-Cas9, σε ασθενείς με δρεπανοκυτταρική νόσο χρησιμοποιώντας βλαστικά κύτταρα από το αίμα του ίδιου του ασθενούς.
Οι ασθενείς με δρεπανοκυτταρική νόσο έχουν μια μετάλλαξη στο γονίδιο β-αιμοσφαιρίνης τους, η οποία οδηγεί στην παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων που έχουν ένα δρεπανοειδές σχήμα, προκαλώντας πρόβλημα να περάσουν από μικρά αιμοφόρα αγγεία στο σώμα. Αυτό με τη σειρά του εμποδίζει τη ροή του αίματος και μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρό πόνο και σοβαρές επιπλοκές. Επί του παρόντος, η μόνη θεραπεία περιλαμβάνει μεταμόσχευση βλαστικών κυττάρων από δότη, αλλά σε αυτή τη νέα κλινική δοκιμή, η επεξεργασία γονιδίων με CRISPR θα αντικαταστήσει τα μεταλλαγμένα γονίδια με υγιή, χρησιμοποιώντας τα βλαστικά κύτταρα του ασθενούς.
Η κλινική δοκιμή θα διεξαχθεί από κοινού από μια Κοινοπραξία του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, αποτελούμενη από ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, του Σαν Φρανσίσκο, του Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, του Μπέρκλεϋ και του Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, στο Λος Άντζελες. Η μελέτη θα διαρκέσει για τέσσερα χρόνια και θα περιλαμβάνει εννέα ασθενείς που πάσχουν από σοβαρή δρεπανοκυτταρική νόσο, αποτελούμενη από έξι ενήλικες και τρεις εφήβους, στο Λος Άντζελες και στο Όκλαντ της Καλιφόρνια.
Η Κλινική δοκιμή CRISPRγια τη δρεπανοκυτταρική νόσο:
Προηγούμενες δοκιμές προσπάθησαν να χρησιμοποιήσουν το CRISPR για να βοηθήσουν στη θεραπεία της δρεπανοκυτταρικής νόσου, αλλά σύμφωνα με τον Mark Walters, MD, καθηγητή παιδιατρικής στο UCSF και κύριο ερευνητή του προγράμματος κλινικής δοκιμής και γονιδιακής επεξεργασίας, η δοκιμή του UC Consortium «είναι μοναδική στο ότι στοχεύει άμεσα τη μετάλλαξη και χρησιμοποιεί ένα μικρό κομμάτι DNA ως το υγιές πρότυπο για να δημιουργήσει μια νέα υγιή δρεπανοπάθεια».
Μια μελέτη του Ιανουαρίου 2021 που δημοσιεύθηκε στο New England Journal of Medicine έδειξε ότι η χρήση του CRISPR για την αύξηση των επιπέδων της αιμοσφαιρίνης στα ερυθρά αιμοσφαίρια εμβρύου για τη θεραπεία της δρεπανοκυτταρικής νόσου μπορεί να είναι χρήσιμη. «Αυτό δεν είναι πραγματικά το ίδιο με τη διόρθωση της μετάλλαξης, επειδή η μετάλλαξη εξακολουθεί να υπάρχει και σε αυτά τα ερυθρά αιμοσφαίρια, είναι απλά ότι το επίπεδό της καταστέλλεται από την εμβρυϊκή αιμοσφαιρίνη που έχει δημιουργηθεί», λέει ο Walters στο Verywell.
Ο Walters πιστεύει επίσης ότι το CRISPR μπορεί να απαλλαγεί από μερικές από αυτές τις επιπλοκές που σχετίζονται με τις τρέχουσες θεραπείες για δρεπανοκυτταρική νόσο. «Επειδή η τεχνολογία CRISPR που αναπτύσσουμε χρησιμοποιεί τα κύτταρα του ίδιου του ατόμου, δεν υπάρχει απολύτως κανένας κίνδυνος για αντίδραση μοσχεύματος έναντι ξενιστή, επειδή τα δύο ανοσοποιητικά συστήματα θα είναι τα ίδια», λέει.
Τα άτομα με σοβαρή δρεπανοκυτταρική νόσο που συμμετείχαν στη δοκιμή του UC Consortium επιλέχθηκαν επίσης και γιατί δεν ανταποκρίθηκαν καλά στις διαθέσιμες θεραπείες.
«Για να ξεκινήσουμε μια νέα θεραπεία για την οποία δεν έχουμε πληροφορίες για την ασφάλεια ή την αποτελεσματικότητα, συνήθως αυτό που κάνουμε είναι να στοχεύσουμε σε μεγαλύτερης ηλικίας άτομα που είχαν πολλά προβλήματα με τη δρεπανοκυτταρική νόσο, πολλά προβλήματα υγείας, παρά το γεγονός ότι είχαν πρόσβαση στην καλύτερη υποστηρικτική φροντίδα που είναι διαθέσιμη, χωρίς να κάνει μεταμόσχευση μυελού των οστών», λέει ο Walters. Εάν η δοκιμή θεωρείται ότι θα δείξει ασφαλή και πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα, ο Walters λέει «τότε θα αρχίσουμε να το προσφέρουμε σε νεότερους ασθενείς που μπορεί να έχουν πιο ήπια συμπτώματα της νόσου.»
Η σημασία της προσιτής θεραπείας: Η θεραπεία για σπάνιες ασθένειες όπως η δρεπανοκυτταρική νόσος μπορεί να είναι δαπανηρή για τα άτομα με αυτήν την πάθηση και τις οικογένειές τους, παρόλο που έχουν γίνει σημαντικά άλματα στην έρευνα. Ταξιδεύοντας από και προς νοσοκομεία για να λάβουν θεραπεία μπορεί επίσης να είναι οικονομικά επιβαρυντικό για τους ασθενείς. Αυτή η νέα κλινική δοκιμή CRISPR μπορεί να είναι εξίσου δύσκολα προσβάσιμη, εάν διατεθεί στο κοινό στο μέλλον.
Ενώ το CRISPR και άλλες θεραπείες για δρεπανοκυτταρική νόσο είναι δαπανηρές αυτή τη στιγμή, ο Walters ελπίζει ότι η συνεχής έρευνα θα καταστήσει τις θεραπείες διόρθωσης γονιδίων CRISPR πιο προσιτές.
«Αυτήν τη στιγμή κάνουμε αυτήν τη διόρθωση των κυττάρων έξω από το σώμα, αλλά υπάρχουν νέες τεχνολογίες ... που θα μπορούσαν να μας επιτρέψουν να παραδώσουμε τα ίδια εργαλεία μέσω μιας ένεσης στην κυκλοφορία του αίματος», λέει. «Στη συνέχεια, αυτά τα θα έβρισκαν τα κύτταρα που παράγουν αίμα στο μυελό των οστών όπου βρίσκονται συνήθως, θα έκαναν τη διόρθωση και στη συνέχεια αυτά τα βλαστικά κύτταρα θα άρχιζαν να παράγουν υγιή ερυθρά αιμοσφαίρια.»
Πηγή: verywellhealth
Καλλιόπη-Αργυρώ Τσιριγώτη - Stagiaire ΕΕΒ